„Sama się prosiła”- Louise O’Neill [przedpremierowo]

Wyd. Feeria Young | org. Ask For It | 344 str. | 34,90 zł | PREMIERA:11 stycznia 2017 r. 

Nie powiedziała „tak”,

ale nie powiedziała też „nie”…

Piękno i próżność niestety często idą ze sobą w parze, a Emmie O’Donovan los nie poskąpił ani jednego, ani drugiego. Dziewczyna ma zachwycającą urodę, idealną rodzinę, a wszelkie sukcesy przychodzą jej bez najmniejszego wysiłku. Jednocześnie jest jednak przekonana, że za sprawą urody wszystko jej się należy, że zasługuje na to, co najlepsze. Jest zazdrosna nawet o niewielkie sukcesy koleżanek, lubi być zawsze  w centrum uwagi i przyćmiewać wszystkich swoim blaskiem. Emma nie szczędzi ludziom drobnych złośliwości i pokazuje coraz więcej wyrachowania. Jest samolubna, ale nie widzi w tym nic złego. Czuje się bezkarna. Wszystko do czasu, kiedy los postanawia ukarać ją w bardzo brutalny sposób.

„Czy można chcieć, by wszystko się zmieniło, a zarazem zostało takie same?”

Po imprezie Emma zostaje znaleziona na ganku swojego domu przez rodziców. Jest nieprzytomna, cała zakrwawiona i nie pamięta niczego z poprzedniego wieczoru. Początkowo myśli, że nie wydarzyło się nic wielkiego, po prostu za dużo wypiła, za bardzo dała się ponieść. Jednak zdjęcia, które opanowały Internet są dowodem czegoś dokładnie odwrotnego. To zdjęcia, które zniszczą dawną Emmę, wymarzą ją z dawnego życia i sprawią, że rozpadnie się na kawałeczki. Dawnej Emmy już nie ma, teraz jest „tą dziewczyną”. Odrzuconą, napiętnowaną, szydzoną i jest zupełnie sama w świecie, który nagle okazuje się mroczny i okrutny.

Louise O’Neill rozpoczęła w swojej powieści bardzo ważną dyskusję na temat prawa do decydowania o swoim ciele, a także kwestii granic przyzwolenia, na pewne rzeczy. Czy jeśli dziewczyna jest zbyt pijana by powiedzieć „nie”, oznacza to, że na wszystko się zgadza? Czy wyzywający strój i lekki styl bycia klasyfikują kobietę jako taką, z którą można zrobić co tylko się zechce? Czy dziewczyna, która uwodzi może stać się ofiarą, skoro swoim zachowaniem wręcz zachęca mężczyzn, by zrobili jej krzywdę? Odpowiedzi wydają się oczywiste, ale okazuje się, że społeczeństwo może mieć inne zdanie na ten temat.

„Czuję się jakbym spadała, jak we śnie, gdy człowiek spada bez końca w nicość i czeka, aż się obudzi, zanim rozbije się o dno, a jego mózg rozbryźnie się na betonowej podłodze koszmaru. Ale ja się nie budzę. Spadam i spadam, czekając, aż się roztrzaskam.”

Zachowanie ludzi, tych całkowicie obcych, ale także znajomych i rodziny Emmy, całkowicie mnie zszokowało. Dziewczyna nigdzie nie mogła liczyć na pomoc, na każdym kroku była wytykana palcami. „Sama tego chciała”, „Sprowokowała ich swoim zachowaniem”, „Zniszczyła życie niewinnym chłopcom”. To tylko niektóre z opinii, z którymi musiała mierzyć się na co dzień. Brutalność książki przytłacza i wywołuje ciarki na ciele, bo w gruncie rzeczy sytuacja bohaterki okazuje się beznadziejna. Podział powieści na dwie części „Rok temu”  i „W tym roku”, jeszcze dobitniej obrazuje jaką przemianę przeszła Emma i całe jej otoczenie, oraz jak brzemienne  w skutki są pewne nie do końca świadome decyzje.

O CZYM?   „Sama się prosiła”, to odważna i brutalna opowieść o ludziach, którzy niekiedy przejawiają zwierzęce instynkty, a także o społecznym napiętnowaniu i doszukiwaniu się winnego w osobie ofiary.  Takie książki, choć trudne, są moim zdaniem bardzo potrzebne. Autor zaczynając dyskusję na jeden z dręczących go tematów, rozpoczyna misję, która ma na celu uświadomić coś ludziom, być może zmienić ich sposób myślenia. Niestety uważam, że pod pewnymi względami autorka zawiodła, bo choć jej opowieść poruszyła mnie głęboko, tak zakończenie okazało się nie tylko rozczarowujące, ale wręcz całkowicie nijakie. Mimo iż autorka w posłowiu wyjaśnia skąd taka a nie inna decyzja, zupełnie to do mnie nie przemawia, odniosłam bowiem wrażenie, że nawet ją samą przytłoczyła opowiadana historia, przez co nie potrafiła jej należycie zakończyć. Wielka szkoda, bo to mogło być coś wielkiego i przełomowego, a okazało się jedynie kolejną mroczną i przygnębiającą powieścią o skrzywdzonej dziewczynie.

Ocena: 7/10

Za książkę serdecznie dziękuję Wydawnictwu Feeria Young!